ISSN: 1300 - 6525 E-ISSN: 2149 - 0880
kulak burun boğaz
ve baş boyun cerrahisi dergisi
http://dergi.kbb-bbc.org.tr
Kayıtlı İndeksler
REVIEW ARTICLES
Congenital Cytomegalovirus Infection and Hearing Loss: Is National Screening Program Necessary for Türkiye?
Doğumsal Sitomegalovirüs Enfeksiyonları ve İşitme Kaybı: Türkiye’de Ulusal Düzeyde Tarama Programına Gereksinim Var mı?
Received Date : 31 Aug 2022
Accepted Date : 04 Nov 2022
Available Online : 14 Nov 2022
Özet PDF Benzer Makaleler
Yusuf Kemal KEMALOĞLUa, Melis KESKİN YILDIZb, Rahşan ÇINARc
aGazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kulak Burun Boğaz ABD, Ankara, Türkiye bGazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Odyoloji Bölümü, Ankara, Türkiye cT.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Çocuk ve Ergen Sağlığı Dairesi Başkanlığı, Ankara, Türkiye
Doi: 10.24179/kbbbbc.2022-93162 - Makale Dili: TR
KBB ve BBC Dergisi. 2023;31(1):50-63
Copyright © 2020 by Turkey Association of Society of Ear Nose Throat and Head Neck Surgery. This is an open access article under the CC BY-NC-ND license (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/)
ABSTRACT
CCongenital cytomegalovirus (CMV) infection is one of the most common congenital infection and a worldwide health issue, which causes congenital or delayed onset hearing loss. In many of developed countries, CMV is major cause of congenital hearing loss after genetic ones. Screening of congenital CMV has been recently popular due to both development of convenient and rapid detection methods and its treatability by antiviral agents, which improves sensorineural hearing loss partly to significantly. It is surely beyond doubt that establishment of efficient newborn hearing screening programs in many countries is another factor which makes congenital CMV screening possible. In the countries, in which congenital CMV screening is available it is mostly run in cooperation with newborn hearing screening program. In Türkiye, newborn hearing screening program run for more than 15 years and rate of congenital hearing loss is at – around 0,2 - 0,3 %. Since recent studies reveal that secondary CMV infections during pregnancy in the countries, such as Türkiye, having high CMV seropositivity rate before pregnancy causes hearing loss makes screening of congenital CMV a current issue. Aim of this literature review is first to present current picture of congential CMV and associated hearing loss in Türkiye in the light of international literature. Then, necessity and feasibility of a national congenital CMV screening program, which is integrated to current national newborn hearing screening program, will be discussed.
Keywords: Cytomegalovirus; congenital infections; congenital hearing loss; newborn screening; hearing screening
ÖZET
Doğumsal sitomegalovirus (“cytomegalovirus”, CMV) enfeksiyonu, en sık görülen doğumsal enfeksiyonlardan birisi olup doğumsal veya geç dönemde işitme kaybına yol açan dünya çapında bir sağlık sorunudur. Pek çok gelişmiş ülkede genetik nedenlerden sonra birinci sırada bildirilen doğumsal işitme kaybı nedenidir. Son yıllarda gerek güvenilir ve hızlı tanı metotlarının ortaya çıkmış olması gerekse tedavi edilebilirliği ve antiviral ilaçlar ile tedavi edildiğinde gelişmiş sensörinöral işitme kaybını kısmen ya da önemli ölçüde geri döndürme potansiyelini olması doğumsal CMV taramalarını gündeme getirmiştir. Şüphesiz ki etkin ve yaygın yenidoğan işitme tarama programlarının pek çok ülkede hâlihazırda kurulmuş olması, doğumsal CMV taramalarını uygulanabilir kılan diğer bir önemli faktördür. Doğumda CMV taraması yapan ülkeler, genelde, programı yenidoğan işitme tarama programları ile eşgüdümlü olarak sürdürmektedir. Yenidoğan işitme tarama programları ülkemizde 15 yılı aşkın süredir uygulanmakta olup saptanan doğumsal işitme kaybı oranı %0,2-0,3 arasındadır. Son yıllarda yayınlanan araştırmalar, ülkemiz gibi, gebelik öncesi yaşlarda CMV seropozitifliği yüksek olan ülkelerde gebelikte geçirilen ikincil doğumsal CMV enfeksiyonlarının da önemli ölçüde işitme kaybına yol açtığını göstermiş olması, doğumsal CMV’nin taranmasını ülkemizin de gündemine taşımaktadır. Bu kaynak tarama çalışmasının amacı ülkemizdeki doğumsal CMV ve ilişkili işitme kaybı görünümünü, uluslararası alan yazın bilgileri ışığında ortaya koyup mevcut yenidoğan işitme tarama programıyla ilişkilendirilmiş bir doğumsal CMV taramasının gereklilik ve uygulanabilirliğini tartışmaktır.
Anahtar Kelimeler: Sitomegalovirüs; konjenital enfeksiyonlar; doğumsal işitme kaybı; yenidoğan taramaları; işitme taramaları
KAYNAKLAR
  1. Kemaloğlu YK, Yaprak Kemaloğlu P. The history of sign language and deaf education in Turkey. The Turkish Journal of Ear Nose and Throat. 2012;22(2):65-76. [Crossref]  [PubMed] 
  2. Kemaloğlu YK. Türkiye'de işitme kayıplarının ve işitme engelinin genel görünümü [General view of hearing loss and hearing disability in Turkey]. Turkiye Klinikleri Journal of ENT Special Topics. 2012;5(2):1-10. [Link] 
  3. Kemaloğlu YK. Konuşamayan işitme engellilerin (sağırların) tarihi [History of the speecless hearing disabled people (the deaf)]. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi. 2014;22(1):14-28. [Link] 
  4. Kemaloğlu YK. Türkiye'de sağırların görünürlüğü ve topumsal ve eğitimsel sorunları üzerine demografik bir ı̇nceleme. Ellerle Konuşmak Türk İşaret Dili Araştırmaları. 1. Baskı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları; 2016a. p.51-85.
  5. Kemaloğlu YK. Sağırların ve sağırlığın nörobiyolojisi. Ellerle Konuşmak Türk İşaret Dili Araştırmaları. 1. Baskı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları; 2016b. p.87-114.
  6. Kemaloğlu YK. Bölüm 1. İşitme yetersizliği: tanım, sınıflama, yaygınlık ve nedenleri. İşitme ve Görme Yetersizliği. 1. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2017a. p.2-34. [Link] 
  7. Kemaloğlu YK. Çocuklarda işitme kaybının erken tanısının önemi ve Türkiye ulusal yenidoğan işitme tarama programı YDİTP [Early identification of hearing loss in children and national newborn screening program in Turkey]. Turkiye Klinikleri J Pediatr Sci. 2007;3(12):52-66. [Link] 
  8. Kemaloğlu YK. Yenidoğan işitme taramaları. 1. baskı.Temel Odyoloji. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; 2017b. p.217-40.
  9. Bolat H, Genç A. Türkiye ulusal yenidoğan işitme taraması programı: tarihçesi ve prensipleri [Turkish national newborn hearing screening program: its history and principles]. Turkiye Klinikleri J.E.N.T.-Special Topics. 2012;5:11-4. [Link] 
  10. Kemaloğlu YK, Gökdoğan Ç, Gündüz B, Önal EE, Türkyılmaz C, Atalay Y. Newborn hearing screening outcomes during the first decade of the program in a reference hospital from Turkey. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2016;273(5):1143-9. [Crossref]  [PubMed] 
  11. van Zuylen WJ, Hamilton ST, Naing Z, Hall B, Shand A, Rawlinson WD. Congenital cytomegalovirus infection: Clinical presentation, epidemiology, diagnosis and prevention. Obstet Med. 2014;7(4):140-6. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  12. Marsico C, Kimberlin DW. Congenital cytomegalovirus infection: advances and challenges in diagnosis, prevention and treatment. Ital J Pediatr. 2017;43(1):38. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  13. Cannon MJ, Griffiths PD, Aston V, Rawlinson WD. Universal newborn screening for congenital CMV infection: what is the evidence of potential benefit? Rev Med Virol. 2014;24(5):291-307. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  14. Leruez-Ville M, Foulon I, Pass R, Ville Y. Cytomegalovirus infection during pregnancy: state of the science. Am J Obstet Gynecol. 2020;223(3):330-49. [Crossref]  [PubMed] 
  15. Şencan İ, Taşbakan I, Çağ Y. Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği (EKMUD) Sitomegalovirüs Tanı, Tedavi Uzlaşı Raporu 2021. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi; [Link] 
  16. Ornoy A, Diav-Citrin O. Fetal effects of primary and secondary cytomegalovirus infection in pregnancy. Reprod Toxicol. 2006;21(4):399-409. [Crossref]  [PubMed] 
  17. Manicklal S, Emery VC, Lazzarotto T, Boppana SB, Gupta RK. The "silent" global burden of congenital cytomegalovirus. Clin Microbiol Rev. 2013;26(1):86-102. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  18. Gaytant MA, Steegers EA, Semmekrot BA, Merkus HM, Galama JM. Congenital cytomegalovirus infection: review of the epidemiology and outcome. Obstet Gynecol Surv. 2002;57(4):245-56. [Crossref]  [PubMed] 
  19. Cheeran MC, Lokensgard JR, Schleiss MR. Neuropathogenesis of congenital cytomegalovirus infection: disease mechanisms and prospects for intervention. Clin Microbiol Rev. 2009;22(1):99-126. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  20. Cannon MJ, Davis KF. Washing our hands of the congenital cytomegalovirus disease epidemic. BMC Public Health. 2005;5:70. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  21. Kenneson A, Cannon MJ. Review and meta-analysis of the epidemiology of congenital cytomegalovirus (CMV) infection. Rev Med Virol. 2007;17(4):253-76. [Crossref]  [PubMed] 
  22. Goderis J, De Leenheer E, Smets K, Van Hoecke H, Keymeulen A, Dhooge I. Hearing loss and congenital CMV infection: a systematic review. Pediatrics. 2014;134(5):972-82. [Crossref]  [PubMed] 
  23. Lanzieri TM, Dollard SC, Bialek SR, Grosse SD. Systematic review of the birth prevalence of congenital cytomegalovirus infection in developing countries. Int J Infect Dis. 2014;22:44-8. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  24. Wang C, Zhang X, Bialek S, Cannon MJ. Attribution of congenital cytomegalovirus infection to primary versus non-primary maternal infection. Clin Infect Dis. 2011;52(2):e11-3. [Crossref]  [PubMed] 
  25. Fowler KB, Stagno S, Pass RF, Britt WJ, Boll TJ, Alford CA. The outcome of congenital cytomegalovirus infection in relation to maternal antibody status. N Engl J Med. 1992;326(10):663-7. [Crossref]  [PubMed] 
  26. Karltorp E, Hellström S, Lewensohn-Fuchs I, Carlsson-Hansén E, Carlsson PI, Engman ML. Congenital cytomegalovirus infection-a common cause of hearing loss of unknown aetiology. Acta Paediatr. 2012;101(8):e357-62. [Crossref]  [PubMed] 
  27. Bernard S, Wiener-Vacher S, Van Den Abbeele T, Teissier N. Vestibular disorders in children with congenital cytomegalovirus infection. Pediatrics. 2015;136(4):e887-95. [Crossref]  [PubMed] 
  28. Mussi-Pinhata MM, Yamamoto AY, Moura Brito RM, de Lima Isaac M, de Carvalho e Oliveira PF, Boppana S, et al. Birth prevalence and natural history of congenital cytomegalovirus infection in a highly seroimmune population. Clin Infect Dis. 2009;49(4):522-8. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  29. Yamamoto AY, Mussi-Pinhata MM, Boppana SB, Novak Z, Wagatsuma VM, Oliveira Pde F, et al. Human cytomegalovirus reinfection is associated with intrauterine transmission in a highly cytomegalovirus-immune maternal population. Am J Obstet Gynecol. 2010;202(3):297.e1-8. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  30. Yamamoto AY, Mussi-Pinhata MM, Isaac Mde L, Amaral FR, Carvalheiro CG, Aragon DC, et al. Congenital cytomegalovirus infection as a cause of sensorineural hearing loss in a highly immune population. Pediatr Infect Dis J. 2011;30(12):1043-6. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  31. Goegebuer T, Van Meensel B, Beuselinck K, Cossey V, Van Ranst M, Hanssens M, et al. Clinical predictive value of real-time PCR quantification of human cytomegalovirus DNA in amniotic fluid samples. J Clin Microbiol. 2009;47(3):660-5. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  32. Rawlinson WD, Boppana SB, Fowler KB, Kimberlin DW, Lazzarotto T, Alain S, et al. Congenital cytomegalovirus infection in pregnancy and the neonate: consensus recommendations for prevention, diagnosis, and therapy. Lancet Infect Dis. 2017;17(6):e177-88. [Crossref]  [PubMed] 
  33. Ross SA, Michaels MG, Ahmed A, Palmer AL, Sánchez PJ, Bernstein DI, et al. Contribution of breastfeeding to false-positive saliva polymerase chain reaction for newborn congenital cytomegalovirus screening. J Infect Dis. 2018;217(10):1612-5. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  34. Ari-Even Roth D, Lubin D, Kuint J, Teperberg-Oikawa M, Mendelson E, Strauss T, et al. Contribution of targeted saliva screening for congenital CMV-related hearing loss in newborns who fail hearing screening. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2017;102(6):F519-24. [Crossref]  [PubMed] 
  35. Beswick R, David M, Higashi H, Thomas D, Nourse C, Koh G, et al. Integration of congenital cytomegalovirus screening within a newborn hearing screening programme. J Paediatr Child Health. 2019;55(11):1381-8. [Crossref]  [PubMed] 
  36. Chen K, Zhong Y, Gu Y, Sharma R, Li M, Zhou J, et al Estimated cost-effectiveness of newborn screening for congenital cytomegalovirus infection in China using a markov model. JAMA Netw Open. 2020;3(12):e2023949. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  37. Melamed R, Shemer-Avni Y, Shany E, Kurtzman L, Gorali R, Landau D. Targeted and universal screen in term and preterm infants for congenital CMV infection. Infect Dis (Lond). 2020;52(10):730-5. [Crossref]  [PubMed] 
  38. Şahiner F. Konjenital sitomegalovirüs enfeksiyonlarının tanı ve yönetiminde güncel yaklaşımlar ve Türkiye'deki durum [Current approaches in the diagnosis and management of congenital cytomegalovirus ınfections and the situation in Turkey]. Mikrobiyoloji Bülteni. 2020;54(1):171-90. [Crossref]  [PubMed] 
  39. Prosser JD, Holmes TW, Seyyedi M, Choo DI. Congenital cytomegalovirus (CMV) for the pediatric otolaryngologist. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2021;148:110809. [Crossref]  [PubMed] 
  40. Webb E, Gillespie AN, Poulakis Z, Gartland T, Buttery J, Casalaz D, et al; HearS-cCMV Study Team. Feasibility and acceptability of targeted salivary cytomegalovirus screening through universal newborn hearing screening. J Paediatr Child Health. 2022;58(2):288-94. [Crossref]  [PubMed] 
  41. Chung W, Leung J, Lanzieri TM, Blum P, Demmler-Harrison G; Congenital Cytomegalovirus Longitudinal Study Group. Middle ear effusion in children with congenital cytomegalovirus infection. Pediatr Infect Dis J. 2020;39(4):273-6. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  42. Korver AM, de Vries JJ, Konings S, de Jong JW, Dekker FW, Vossen AC, et al; DECIBEL collaborative study group. DECIBEL study: Congenital cytomegalovirus infection in young children with permanent bilateral hearing impairment in the Netherlands. J Clin Virol. 2009;46 Suppl 4:S27-31. [Crossref]  [PubMed] 
  43. Fowler KB. Congenital cytomegalovirus infection: audiologic outcome. Clin Infect Dis. 2013;57 Suppl 4(Suppl 4):S182-4. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  44. Teissier N, Delezoide AL, Mas AE, Khung-Savatovsky S, Bessières B, Nardelli J, et al. Inner ear lesions in congenital cytomegalovirus infection of human fetuses. Acta Neuropathol. 2011;122(6):763-74. [Crossref]  [PubMed] 
  45. Gabrielli L, Bonasoni MP, Santini D, Piccirilli G, Chiereghin A, Guerra B, et al. Human fetal inner ear involvement in congenital cytomegalovirus infection. Acta Neuropathol Commun. 2013;1:63. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  46. Liao H, Sato H, Chiba R, Kawai T, Nakabayashi K, Hata K, et al. Human cytomegalovirus downregulates SLITRK6 expression through IE2. J Neurovirol. 2017;23(1):79-86. [Crossref]  [PubMed] 
  47. Boppana SB, Fowler KB, Pass RF, Rivera LB, Bradford RD, Lakeman FD, et al. Congenital cytomegalovirus infection: association between virus burden in infancy and hearing loss. J Pediatr. 2005;146(6):817-23. [Crossref]  [PubMed] 
  48. Foulon I, Vleurinck L, Kerkhofs K, Gordts F. Hearing configuration in children with cCMV infection and proposal of a flow chart for hearing evaluation. Int J Audiol. 2015;54(10):714-9. [Crossref]  [PubMed] 
  49. Goderis J, Keymeulen A, Smets K, Van Hoecke H, De Leenheer E, Boudewyns A, et al. Hearing in children with congenital cytomegalovirus infection: results of a longitudinal study. J Pediatr. 2016;172:110-5.e2. [Crossref]  [PubMed] 
  50. Dietrich ML, Schieffelin JS. Congenital cytomegalovirus infection. Ochsner J. 2019;19(2):123-30. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  51. Foulon I, Naessens A, Foulon W, Casteels A, Gordts F. A 10-year prospective study of sensorineural hearing loss in children with congenital cytomegalovirus infection. J Pediatr. 2008;153(1):84-8. [Crossref]  [PubMed] 
  52. Lanzieri TM, Chung W, Flores M, Blum P, Caviness AC, Bialek SR, et al; Congenital Cytomegalovirus Longitudinal Study Group. Hearing loss in children with asymptomatic congenital cytomegalovirus infection. Pediatrics. 2017;139(3):e20162610. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
  53. Okur M, Erbey F, Kaya A, Güven A. Van Gölü havzasında 0-18 yaş grubu çocuklarda Sitomegalovirus, Rubella ve Toksoplazma seroprevalansı [Seroprevalence of Cytomegalovirus, Rubella and Toxoplasmosis in the children between 0-18 years age groups in Van Lake region]. Konuralp Medical Journal. 2012;4(1):13-6. [Link] 
  54. Hizel S, Parker S, Onde U. Seroprevalence of cytomegalovirus infection among children and females in Ankara, Turkey, 1995. Pediatr Int. 1999;41(5):506-9. [Crossref]  [PubMed] 
  55. Ataman Ş, Çolak D, Günseren F, Çolak T, Şenol Y, Aktekin MR, et al. Antalya'da sitomegalovirus seroepidemiyolojinin toplum kaynaklı kesitsel bir çalışma ile araştırılması ve Türkiye verilerinin derlenmesi [Investigation of cytomegalovirus seroepidemiology in Antalya with a population-based cross-sectional study and review of related data in Turkey]. Mikrobiyoloji Bülteni. 2007;41(4):545-55. [Link] 
  56. Bulut Y, Tekerekoğlu MS, Otlu B, Durmaz B, Özerol İH. Malatya'da doğurganlık yaşındaki kadınlarda sitomegalovirus seropozitifliği [Cytmegalovirus seropositivity among women of reproductive age in Malatya]. Journal of Turgut Ozal Medical Center. 2001;8(4):209-11. [Link] 
  57. Altındiş M, Tanır HM. Prevalance of toxoplasma gondii and cytomegalovirus antibodies in pregnant women. Genel Tıp Dergisi. 2002;12(1):9-13.
  58. Satilmiş A, Güra A, Ongun H, Mendilcioğlu I, Colak D, Oygür N. CMV seroconversion in pregnants and the incidence of congenital CMV infection. Turk J Pediatr. 2007;49(1):30-6. [PubMed] 
  59. Uyar Y, Balci A, Akcali A, Cabar C. Prevalence of rubella and cytomegalovirus antibodies among pregnant women in northern Turkey. New Microbiol. 2008;31(4):451-5. [PubMed] 
  60. Efe Ş, Kurdoğlu Z, Korkmaz G. Van yöresindeki gebelerde Sitomegalovirüs, Rubella ve Toksoplazma antikorlarının seroprevalansı [Seroprevalance of Cytomegalovirus, Rubella and Toxoplasma antibodies in pregnant women of Van region]. Van Tıp Derg. 2009;16(1):6-9. [Link] 
  61. Varol FG, Sayin NC, Soysüren S. Trakya yöresinde antenatal bakim alan gebelerde Toxoplasma gondii antikor seroprevalansı [Seroprevalance of toxoplasma gondıı antibodies in antenatal population of Trakya Region]. Journal of Turkish Society of Obstetrics and Gynecology. 2011;8(2):93-9. [Crossref] 
  62. Kiriş Satılmış Ö, Yapça ÖE, Yapça D, Çatma T. Sorgun Devlet Hastanesine başvuran gebelerde rubella, sitomegalovirüs ve toksoplazma antikorlarının seroprevalansı [Seroprevalance of rubella, cytomegalovirus and toxoplasma antibodies among pregnant women that referred to Sorgun State Hospital]. İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Tıp Dergisi (IKSST). 2014;6(2):90-6. [Crossref] 
  63. Şahiner F, Honca M, Çekmez Y, Kubar A, Honca T, Fidanci MK, et al. The role of maternal screening in diagnosing congenital cytomegalovirus infections in highly immune populations. Ir J Med Sci. 2015;184(2):475-81. [Crossref]  [PubMed] 
  64. Gülseren YD, Taşbent FE, Özdemir M. Gebelerde sitomegalovirüs ile rubella seroprevalansının ve yaşa bağlı dağılımının araştırılması [Investigation of cytomegalovirus and rubella seroprevalence and age related distribution in pregnant women]. Turk Mikrobiyol Cem Derg. 2019;49(3):154-61. [Crossref] 
  65. Biri A, Bozdayi G, Ciçfti B, Dinç B, Yücel A, Rota S. The detection of CMV in amniotic fluid and cervicovaginal smear samples by real-time PCR assay in prenatal diagnosis. Arch Gynecol Obstet. 2006;273(5):261-6. [Crossref]  [PubMed] 
  66. Dinc B, Bozdayi G, Biri A, Kalkanci A, Dogan B, Bozkurt N, et al Molecular detection of cytomegalovirus, herpes simplex virus 2, human papillomavirus 16-18 in Turkish pregnants. Braz J Infect Dis. 2010;14(6):569-74. [Crossref]  [PubMed] 
  67. Eres Sarıtaş Z. Yenidoğanlarda konjenital citomegalovirus (CMV) enfeksiyonu görülme sıklığı. [Uzmanlık Tezi]. 2013. Antalya: Akdeniz Üniversitesi; [Link] 
  68. Sahiner F, Cekmez F, Cetinkaya M, Kaya G, Kalayci T, Gunes O, et al. Congenital cytomegalovirus infections and glycoprotein B genotypes in live-born infants: a prevalence study in Turkey. Infect Dis (Lond). 2015;47(7):465-71. [Crossref] 
  69. Zeytinoğlu A, Terek D, Arslan A, Erensoy S, Altun Köroğlu Ö, Bozdemir T, et al. Yenidoğan bebeklerin tükürük örneğinde CMV DNA varlığı ile konjenital CMV enfeksiyonunun araştırılması [Investigation of congenital CMV infection with the presence of CMV DNA in saliva samples of new born babies]. Mikrobiyol Bul. 2019;53(1):53-60. [Crossref]  [PubMed] 
  70. Çelikel E, Tezer H, Kanik-Yuksek S, Gülhan B, Ozkaya-Parlakay A, Yaralı N. Evaluation of 98 immunocompetent children with cytomegalovirus infection: importance of neurodevelopmental follow-up. Eur J Pediatr. 2015;174(8):1101-7. [Crossref]  [PubMed] 
  71. Hoşoğlu S, Devecioğlu C, Boşnak M, Ayaz C, Geyik MF, Yaramış A. Yenidoğan sarılıklı bebeklerde toksoplazma, rubella ve sitomegalovirus antikorlarının pozitifliği ve etyolojideki rolü [Seropositivity of toxoplasma, rubella and cytomegalorivus in newborn jaundice and their relevance in aetiology]. Mikrobiyol Bült. 1996;31:69-75. [Link] 
  72. Vehapoğlu Türkmen A, Yiğit Ö, Akkaya E, Uğur E, Kefeciler Z, Gözütok S. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi yenidoğan işitme taraması sonuçlarımız [Newborn hearing screening outcomes at Istanbul Education and Research Hospital]. İstanbul Medical Journal. 2013;14(3):175-80. [Crossref] 
  73. Tasci Y, Muderris II, Erkaya S, Altinbas S, Yucel H, Haberal A. Newborn hearing screening programme outcomes in a research hospital from Turkey. Child Care Health Dev. 2010;36(3):317-22. [Crossref]  [PubMed] 
  74. T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü. [Erişim tarihi: 1 Mayıs, 2022]. Doğum istatistikleri, 2020. Sayı: 37229, 2021. Erişim linki: [Link] 
  75. Bolduc SH, Bussières R, Philippon D, Côté M. The correlation of congenital CMV infection and the outcome of cochlear implantation. J Int Adv Otol. 2021;17(3):190-4. [Crossref]  [PubMed]  [PMC] 
Copyright © 2024
Yasal uyarı: Bu sitede yayınlanan resim, yazı ve diğer uygulamaların her hakkı Kulak Burun Boğaz Baş ve Boyun Cerrahisi Derneği'ne aittir. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Bu site hekimleri sağlık alanında bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler tanı ve tedavi amaçlı kullanıldığında sorumluluk tamamen kullanıcıya aittir. Siteye girmekle bu şartları okumuş, anlamış ve kabul etmiş sayılırsınız.
Site Tasarım ve Yönetim: Türkiye Klinikleri