Objective: To evaluate efficacy and safety of endoscopic sinus surgery (ESS) in pediatric patients with chronic rhinosinusitis (CRS) refractory to medical treatment. Material and Methods: Sixty two patients who underwent ESS due to CRS refractory to medical treatment in our clinic between 1999 and 2008 were retrospectively reviewed. We performed limited minimally invasive ESS to all patients. Indications of ESS were determined according to patients’ history, otorhinolaryngological examination and paranasal sinus computerized tomography. Patients have been analyzed by using their preoperative- postoperative symptoms and surgical complications. Results: Sixty two patients consisted of 32 (51.6%) male patients and 30 (48.4%) female patients. The mean age was 15.5 years in males and 14.7 years in females with a range of 6-18 years. The patients were followed-up postoperatively 6 to 48 months (average 24.6). Most common preoperative symptoms were nasal obstruction and rhinorrhea. The proportions of patients whose symptoms improved postoperatively were 84% for nasal obstruction, 79% for rhinorrhea, 77% for postnasal drip and 88% for headache. Eleven patients underwent revision surgery because of ostial stricture and synechiae. Most common surgical complication was bleeding. There were no major complications. Conclusion: Endoscopic sinus surgery is a safe and effective treatment approach in pediatric age group, like in adults. Complications should be avoided by taking anatomical variations into consideration. Limited surgery should be preferred and surgery should be stopped where the pathology ends.

Amaç: Tedaviye dirençli kronik rinosinüzitli (KRS) çocuk hastalarda endoskopik sinüs cerrahisinin (ESC) etkinliğinin ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Yöntem ve Gereçler: Kliniğimizde 1999-2008 yılları arasında medikal tedaviye dirençli KRS nedeniyle ESC uygulanan 62 çocuk hasta retrospektif olarak değerlendirildi. Bütün hastalara sınırlı olarak minimal yaklaşımla ESC uygulandı. Anamnez, otorinolaringolojik muayene bulguları ve paranazal sinüs bilgisayarlı tomografi ile endikasyon belirlendi. Hastaların preoperatif ve postoperatif şikâyetleri ile cerrahi komplikasyonlar incelenerek analiz yapıldı. Bulgular: Yaşları 6-18 arasında değişen 32’si (%51.6) erkek, 30’u (%48.4) kız olan hastaların yaş ortalaması erkeklerde 15.5, kızlarda 14.7 olarak bulundu. Hastalar postoperatif 6–48 ay (ortalama 24.6 ay) boyunca takip edildi. En sık karşılaşılan preoperatif bulgular burun tıkanıklığı ve burun akıntısı olarak bulundu. Postoperatif olarak burun tıkanıklığında %84, burun akıntısında %79, geniz akıntısında %77, baş ağrısında %88 oranında düzelme saptandı. On bir hastaya sineşi ve sinüs ostiumunun daralması nedeniyle revizyon cerrahisi uygulandı. En sık görülen komplikasyon kanamaydı. Hastaların hiçbirinde majör komplikasyonlara rastlanılmadı. Sonuç: Pediatrik yaş grubunda endoskopik sinüs cerrahisi erişkinlerde olduğu gibi güvenli ve etkili bir tedavi yöntemidir. Yaşa bağlı anatomik farklar dikkate alınarak komplikasyonlardan kaçınılmalıdır. Pediatrik grupta mümkün olan en sınırlı cerrahi tercih edilmeli, patoloji takip edilerek patolojinin sonlandığı yerde cerrahi de sonlandırılmalıdır.