Objective: To determine the presence of secondary middle turbinate in paranasal sinus tomography which is a rare anatomical variation and, observed as a bony structure covered with soft tissue arising from the lateral nasal wall, curving into the middle meatus. Material and Methods: Computed paranasal sinus tomography images of 84 patients with chronical sinusitis were included in our study who were treated between January and March 2003. Twenty-three of the patients were males and 61 were females and, mean age was 46.3 ± 15.7 years (19-78). Coronal paranasal sinus tomography images of 84 patients with slice thickness of 2 millimetre, were retrospectively evaluated for the presence of secondary middle turbinate. Results: Secondary middle turbinate was diagnosed in 16 patients (19%) which was found to be originating from the lateral wall of the ethmoid bullae just under the basal lamella, and projecting superomedially in 14 (%87.5) cases, inferomedialy in another 2 (%12.5) cases. Secondary middle turbinate pneumatization was diagnosed in 4 (%25)cases unilaterally, and in 1 (%6.3) case bilaterally. Infundibulum was found to be located at anteroinferior of secondary middle turbinate in all cases. Ostiomeatal complex obstruction due to secondary middle turbinate was not observed in any of the patients. Conclusion: Identification of this variation is important for a better evaluation of anatomical structures at middle meatus. Despite the finding that the presence of secondary middle turbinate did not cause ostiomeatal complex obstruction in our study, it should be bourne in mind that this variation may be important with its localization and close relationship with infundibulum during endoscopic sinus surgery.

Amaç: Koronal paranazal sinüs tomografisinde burun lateral duvarından orta meatusa doğru uzanım gösteren ve yumuşak doku ile örtülü kemik bir çıkıntı olan sekonder orta konka varlığının retrospektif olarak değerlendirilmesi Yöntem ve Gereçler: Çalışmamıza Ocak-Mart 2003 tarihleri arasında kronik sinüzit tanısı ile medikal tedavi alan 84 hastanın, tedavi sonrasında çekilen paranazal sinüs tomografileri dahil edildi. Hastaların 23’ü erkek, 61’i kadın, ortalama yaşı 46.3 ± 15.7 (19-78) idi. Alınan 2 milimetrelik koronal kesitler, sekonder orta konka varlığı ve ostiomeatal kompleksle ilişkisi açısından retrospektif olarak tarandı. Bulgular: Hastaların 16’sında (%19) sekonder orta konka varlığı tespit edildi. Sekonder orta konkanın bazal lamellanın hemen altında etmoid bullanın lateral duvarından kaynaklandığı ve 14 (%87.5) vakada superomediale, 2 (%12.5) vakada ise inferomediale doğru uzanım gösterdiği görüldü. Vakaların 4 (%25) tanesinde unilateral, 1 (%6.3) tanesinde bilateral olmak üzere toplam beş vakada sekonder orta konka pnömatizasyonu tespit edildi Bütün vakalarda infundibulum, sekonder orta konkanın anteroinferiorunda idi. Vakaların hiçbirinde sekonder orta konkaya bağlı ostiomeatal kompleks obstrüksiyonu görülmedi. Sonuç: Sekonder orta konka varyasyonunun tanınması orta meatustaki anatomik oluşumların daha iyi değerlendirilmesi açısından önemlidir. Çalışmamızda sekonder orta konka varlığının her ne kadar ostiomeatal kompleks obstrüksiyonuna neden olmadığı görülse de, lokalizasyonu ve infundibulum ile yakın ilişkisinden dolayı özellikle endoskopik sinüs cerrahisi açısından önemli olabileceği göz önüne alınmalıdır.